De DilemmApp bestaat tien jaar.
De DilemmApp is ontworpen om de discussie over integriteit – een kernwaarde van de NOB – op een moderne, leerzame en toegankelijke manier te stimuleren. Met deze app wil de NOB haar leden meer bewust maken van de dilemma’s die in de praktijk kunnen optreden en het gesprek over deze dilemma’s tussen leden bevorderen. Vijf vragen aan Harry Corbeek (BDO) en Andries Zwart (Deloitte), beiden lid van de Commissie Beroepszaken van de NOB en werkzaam binnen de werkgroep “Dilemma’s” over ethiek, de DilemmApp en het gebruik ervan.
1. Wat motiveert jullie om actief deel te nemen aan de DilemmApp en heeft de app jullie inzicht in dilemma’s en ethische vraagstukken veranderd in de afgelopen tien jaar?
Harry: de DilemmApp speelt zeker een rol, maar ik zou niet zeggen dat mijn ethisch inzicht volledig door de app is veranderd. In de introductiecursus die ik geef, benadruk ik altijd dat dilemma’s vroeger minder prominent waren in ons vak. Toen was de regel vaak: als het wettelijk kon, mocht het. Natuurlijk is er altijd een grens aan wat je accepteert, en die grens is voor iedereen anders. De DilemmApp helpt zeker bij het verkennen van die grenzen, maar ik zie het vooral als een hulpmiddel dat bijdraagt aan bredere discussies binnen het vak. De app kan zeker nuttig zijn, maar ik denk dat veel van de veranderingen in ons inzicht komen door maatschappelijke ontwikkelingen en discussies buiten de app om. We zouden het gebruik van de app kunnen stimuleren door bijvoorbeeld op regelmatige basis een nieuw dilemma tijdens het vaktechnisch overleg te bespreken. Dat zou het gebruik zeker bevorderen.
Andries: hoewel ik de app niet heel vaak gebruik – misschien twee tot drie keer per jaar – ontvang ik wel pushmeldingen bij nieuwe dilemma’s. Dat stimuleert me om even te kijken, maar omdat we vaak al betrokken zijn bij het verwoorden van die dilemma’s, is het voor ons meer een herhaling.
2. Hoe zou de app kunnen bijdragen aan een bredere discussie over ethiek binnen de NOB?
Andries: ik vind het lastig om te zeggen hoe de app specifiek zou kunnen bijdragen aan een bredere discussie. Onze basis is fiscaliteit, maar tegenwoordig zijn er aanvullende, niet-fiscale zaken die we niet kunnen en willen negeren, zoals Wwft-verplichtingen, vraagstukken omtrent Contracting (zoals het wel/niet kunnen accepteren van voorgestelde wijzigingen ten aanzien van de gehanteerde voorwaarden) en interne en/of externe audits. In een vroeg stadium ethisch handelen (“het goede doen, ook als niemand kijkt”) is belangrijk , vooral omdat de gevolgen van onethisch gedrag steeds groter kunnen zijn. De DilemmApp kan helpen om dilemma’s te bespreken en mensen te laten reflecteren op hun werk, ook als dat niet direct fiscaal van aard is.
Harry: de app speelt zeker een belangrijke rol, vooral voor starters in hun carrière. Het helpt hen zich bewust te worden dat ze niet bang hoeven te zijn om moeilijke vragen te stellen of confrontaties aan te gaan. Tijdens de introductiecursus benadruk ik dat het als junior belangrijk is om niet geïntimideerd te raken door een partner die je opmerkingen misschien afwijst. De app kan daarbij een waardevol hulpmiddel zijn om deze bewustwording te vergroten en te leren dat afstemming en overleg essentieel zijn. Samenwerken en het tijdig raadplegen van collega’s wordt, naar mijn mening, steeds crucialer naarmate je verder komt in je carrière.
Toch is het de vraag of de DilemmApp na de opleiding voor veel belastingadviseurs even relevant blijft. Bijna elk kantoor, en zeker de grotere en middelgrote kantoren, heeft een “Commissie Ethiek” of een vergelijkbaar orgaan waarin bredere discussies over ethiek plaatsvinden. Als dat niet zo is, blijft de app natuurlijk een belangrijk hulpmiddel.
Andries: zoals Harry al aangaf, is de DilemmApp vooral in de beginfase van je carrière een waardevol hulpmiddel. De app helpt ethische kwesties concreet te maken. Naarmate je carrière vordert, wordt het steeds belangrijker om de tijd te nemen om de dilemma’s die je in je werk tegenkomt te bespreken met anderen. Dit voorkomt vaak veel problemen die kunnen ontstaan wanneer je op eigen houtje beslissingen neemt.
3. Welke veranderingen in het soort dilemma’s zien jullie over de afgelopen jaren en welke ontwikkelingen zien jullie in hoe met dilemma’s wordt omgegaan?
Harry: de aard van de dilemma’s is zeker veranderd, vooral met betrekking tot advisering. Vroeger was de regel simpel: als het wettelijk kon, mocht het. Tegenwoordig is er veel meer aandacht voor de ethische kant van ons werk. Wat mij daarbij opvalt, is dat het vaak lijkt alsof wetgevers en uitvoerders geen ethische dilemma’s ervaren. Ze zeggen vaak: “Sorry, maar ik kan niet anders, want de wet schrijft het voor.” Er lijkt geen ruimte te zijn om dit ter discussie te stellen. Ik denk dat er een “omgekeerde fraus legis” zou moeten bestaan, waarbij een rechter, of liever nog de Belastingdienst zelf, kan ingrijpen als een antimisbruikregeling in situaties wordt toegepast waarvoor deze duidelijk niet bedoeld is en zelfs het tegenovergestelde effect heeft. Helaas is die ruimte er niet, terwijl wij wel aan allerlei ethische regels moeten voldoen volgens de Belastingdienst. Het is een uitdaging om een modus te vinden die voor iedereen acceptabel is, al zie ik hierin wel enige verschuiving.
De dilemma’s rond vragen zoals “Mijn partner zegt dit, moet ik dat dan blindelings volgen?” laten zien hoe leiderschap door de jaren heen is veranderd. In vergelijking met 30 jaar geleden, toen ik mijn carrière begon, is de manier van leidinggeven duidelijk anders geworden. Hoewel dit natuurlijk niet in elk bedrijf op dezelfde manier is doorgevoerd, is er wel een merkbare verschuiving in de relatie tussen leidinggevenden en medewerkers. De verhoudingen tussen werkgever of verantwoordelijk partner en werknemer zijn veranderd, en dit geldt niet alleen voor ons vakgebied, maar ook voor veel andere sectoren.
4. Kun je een specifiek dilemma herinneren dat je in de app bent tegengekomen en dat een blijvende impact op je heeft gehad? Wat maakte het zo gedenkwaardig?
Andries: de focus op integriteit is de afgelopen jaren toegenomen, zowel binnen als buiten de kantoren. De publieke opinie heeft in de breedte veel meer aandacht voor integer handelen. En hoe ga je op je werk integer om met je collega’s en het werk dat je doet? Ook vanuit de NOB is daar veel meer aandacht voor. Denk daarbij aan de NOB Tax Principles, de aandacht voor de beroepsregels van de NOB en natuurlijk de cursus Ethiek in de Beroepsopleiding Belastingadviseurs. Daarnaast worden belastingadviseurs die werkzaam zijn bij OOB-kantoren geconfronteerd met nieuwe regels vanuit internationale organisaties zoals de IESBA. Als belastingadviseurs denken we niet alleen na over de fiscale inhoud, maar ook over de ethische aspecten van ons advieswerk. De overwegingen die daarbij horen zullen we op termijn ook moeten gaan documenteren en dit heeft zeker impact op ons werk.
5. Hebben jullie nog tips voor de lezers, aspirant-leden, wanneer zij met een dilemma geconfronteerd worden?
Andries: mijn advies is om altijd je dilemma’s te delen, of dat nu is met collega’s, een Commissie Ethiek, of het QRM-team van je business. Het kan soms voelen alsof je door veel extra hoepels moet springen, maar het is altijd beter om problemen te voorkomen dan ze later te moeten oplossen. De omgeving waarin we werken wordt steeds complexer, en het is cruciaal dat je weet dat er altijd iemand is om je te helpen bij het maken van de juiste keuze.
Harry: daarnaast wil ik benadrukken dat het belangrijk is om je eigen verantwoordelijkheid te blijven dragen, zelfs als je een dilemma hebt afgestemd met anderen. Alleen overleggen met een collega of je werkgever of verantwoordelijk partner is niet voldoende om je te ontslaan van die verantwoordelijkheid. Als een partner bijvoorbeeld zegt dat je iets op een bepaalde manier moet doen, betekent dat nog steeds dat jij als NOB-adviseur verantwoordelijk blijft voor je eigen keuzes. Daarom is het belangrijk om altijd kritisch te blijven en je eigen afwegingen te maken, ook al heb je advies ingewonnen.
DilemmApp
Gebruik je de DilemmApp nog niet? Ga naar onze website voor meer informatie en download de app.
