Dubbel werk door nieuwe accountingregel 

Het vak tax accounting evolueert in rap tempo. Veranderende boekhoudregels hebben invloed op jaarrekeningen en de fiscale verantwoording. Daar komt Pijler 2 van de OECD nog eens bovenop. Dat vereist meer samenwerking tussen fiscalisten, registeraccountants en tax accountants. 

Druk gaan ze het krijgen – Sander Kloosterhof en zijn collega’s. Want nieuwe regels leiden ertoe dat zij bijna dubbel werk moeten gaan verrichten. Tax accountants waren al onmisbaar in de fiscaliteit, nu worden ze nog belangrijker. 

Kloosterhof, partner Tax Accounting bij Deloitte, omschrijft zijn vakgebied als “het verantwoorden van de belastingpositie in de financiële administratie”. Het gaat daarbij vooral om de vennootschapsbelasting zoals die wordt gepubliceerd in de externe jaarrekeningen. ‘Van belang daarbij is dat je je ervan bewust moet zijn dat elke transactie fiscale gevolgen kan hebben. Die moet je vastleggen in je administratie, die weer leidt tot een verantwoording in de jaarrekening.’ 

Rap tempo 

Wie dieper ingaat op het werk van tax accountants, ziet dat dit nogal anders is dan wat er jaren geleden in de collegebanken werd behandeld – áls het al aan de orde kwam. Het vak evolueert in rap tempo. ‘Het jaarrekeningenrecht en de presentatie van jaarrekeningen aan belanghebbenden, zoals investeerders en banken, is fors veranderd. De afgelopen jaren is er daarnaast meer aandacht voor de manier waarop multinationals opereren in de belastingarena.’ 

Pijler 2 

Maar de echte “steen in de vijver”, zoals Kloosterhof het noemt, is Pijler 2: de OECD-regel dat elke multinational tenminste 15 procent winstbelasting moet betalen in ieder land waar hij operationeel is. ‘Pijler 2 is in zijn opzet “een soort gijzelwetgeving”. ‘Er zitten drie stappen in waardoor je als land eigenlijk wel verplicht bent om mee te doen. Een heffing op het niveau van de moedermaatschappij, de Income Inclusion Rule. Ieder land waar een dochtermaatschappij is gevestigd heeft het recht om zelf bij te heffen, de Qualifying Domestic Top-Up Tax. En dan heb je nog de Under-Tax Profit Rule. Zo gaat ieder land een vorm van minimum belastingheffing invoeren om haar eigen belastingopbrengst te houden en dat niet weg te geven aan een ander land.’ De uitdaging voor tax accountants, zegt Kloosterhof, is: Hoe ga je die 15 procent meten? ‘Daarbij is de commerciële jaarrekening het uitgangspunt.’  

We gaan van presentation naar taxation

Belang tax accounting alleen maar groter 

‘Tot aan Pijler 2 was de jaarrekening vooral bedoeld als presentatie naar de buitenwereld. Daarin is een zekere foutmarge acceptabel. Van een “foutje” van 10 miljoen op de miljardenbalans van een grote multinational schrikt een aandeelhouder of een crediteur niet. Dat doet geen wezenlijk afbreuk aan het financiële beeld van het bedrijf. Maar nu gaan we van presentation naar taxation en wordt die jaarrekening ook gebruikt als basis voor die 15 procent belastingheffing. Dan kan dat “foutje” wel grote gevolgen hebben. Tax accountants kijken hierbij naar de winst en naar de belastinglast. Op deze bedragen moet een aantal correcties worden aangebracht, en dan weet je: bijheffen of niet. Hierbij wordt het voor concerns veel belangrijker om voor ieder afzonderlijk land goed bij te houden hoe de belastingpositie is opgebouwd.’ 

Dit vereist wel “dubbele berekeningen” – eerst volgens de fiscale wetgeving én vervolgens hoe dit doorwerkt in de jaarrekening en daarmee in de Pijler 2-berekening – en dat maakt het belang van tax accounting alleen maar groter. Dat geldt zeker nu de complexe Pijler 2 volgend jaar al in werking treedt.  

Schakelfunctie 

Dat heeft ook consequenties voor de manier van adviseren: multinationals moeten goed weten hoe transacties moeten worden verwerkt in de jaarrekening. ‘Dit betekent dat er meer dan in het verleden samenwerking nodig is tussen de fiscalist en de accountant, en de tax accountant die daar tussenin zit. Die laatste krijgt een zwaardere schakelfunctie.’ Dat vertelde Kloosterhof onlangs ook tijdens een presentatie: ‘Accountants komen van Venus, fiscalisten van Mars. Zij spreken verschillende talen, maar komen nu samen in Pijler 2. Daar ontstaat spraakverwarring. Juist dan is een goede samenwerking nodig en de tax accountant speelt daarbij een cruciale rol.’ 

Pijler 2 is de echte steen in de vijver

Intussen is nauwkeurigheid geboden. Tot en met 31 december 2023 leidt een fout in tax accounting tot een fout in de jaarrekening. Het wordt vervelend als dat materieel wordt, zegt Kloosterhof: ‘Vanaf 2024 kan dit ook leiden tot een onjuiste aangifte waar een andere materialiteit geldt,’ Zo leidt Pijler 2 tot meer behoefte aan tax accountingkennis. Daarom is de agenda van Kloosterhof en zijn collega’s voller dan ooit. ‘Er is per klant meer werk, er komen meer klanten bij. Tax accountants zijn dun gezaaid. Ze zijn nodig in het bedrijfsleven, bij de adviesbureaus, bij advocatenkantoren. Maar ik klaag niet, ik heb een leuk vak. En never a dull moment.’ 

Tax accounting – ontwikkelingen   in rap tempo 

Binnen de tax accounting volgen de ontwikkelingen elkaar snel op. Sander Kloosterhof: ‘Elke keer als er in het jaarrekeningenrecht iets verandert, bijvoorbeeld over financieringsinstrumenten of lease accounting, komt daar een nieuwe guideline van de International Financial Reporting Standards bij. Daar zit altijd een belastingcomponent aan, want iedere transactie heeft iets fiscaals. Daarnaast krijgt fiscaliteit zelf ook steeds meer aandacht. Zo bracht IFRIC 23 nieuwe regels hoe om te gaan met onzekere inkomstenbelastingposities in de jaarrekeningen. En in het kader van fair share komt country-by-country reporting steeds meer op. Je moet dan per land aangeven wat je belastingbijdrage daar is.’ 

Sander Kloosterhof (58) 

1987 Fiscaal recht, Rijksuniversiteit Groningen 

1987-2002 Partner, Arthur Andersen 

2002-heden Partner (Tax Accounting), Deloitte