Uit de fiscale comfortzone

Van eerste bedrijfsfiscalist in dienst bij een ontwikkelingsbank groeide Yvonne Bol door naar Manager Corporate Legal & Tax bij FMO. Zij buigt zich over fiscaal strategische vraagstukken inclusief ESG, maar verricht ook het ‘gewone’ hands-on-werk. 

Ruim een kwart eeuw werkt Yvonne Bol voor de Nederlandse Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden NV (FMO). Het is een ontwikkelingsbank (de overheid heeft 51 procent van de aandelen) die de private sector in zo’n zeventig ontwikkelingslanden financiert. Een groot deel van de portefeuille bestaat uit leningen aan financiële instellingen die er onder andere microkredieten mee uitzetten, gericht op diversiteit en duurzaamheid. Verder zijn er leningen voor de agrarische sector en de sector renewable energy. De FMO werkt voornamelijk vanuit Nederland en heeft zogenoemde repoffices in Zuid-Afrika, Kenia en Costa Rica. ‘In ons werk kunnen wij hogere risico’s nemen, omdat wij niet een bepaalde shareholders value nastreven. We moeten wel return maken om onze continuïteit te waarborgen, maar vooral ontwikkelingswaarde creëren.’ 

Midden in de organisatie 

Dat zegt Yvonne Bol, die in 1998 de eerste bedrijfsfiscalist van de FMO was. Vóór 1998 werd belastingadvies extern ingehuurd, maar een eigen bedrijfsfiscalist bleek toch prettiger. Toen Bol begon bij FMO werkten er honderd mensen, tegenwoordig zijn dat er tegen de duizend. ‘De organisatie groeide, daardoor bleef het voor mij interessant’, verklaart ze haar lange staat van dienst bij dezelfde werkgever. Tot 2015 deed Bol louter fiscaal werk, daarna is zij de afdeling Corporate Legal gaan leiden. ‘Omdat ik als fiscalist redelijk midden in de organisatie sta, kon ik dat er mooi ‘bij’ doen. Ik hou me nog steeds bezig met fiscaliteit: loonbelasting, btw, de Vpb-aangifte, belastingaspecten van de buitenlandse transacties en leningen. Met dat hands-on-werk heb ik veel te maken met de front- en backoffice en met HR voor de loonbelastinggerelateerde onderwerpen. Als de FMO zijn we ook een bank met een vergunning, en daaraan zitten ook juridische en fiscale aspecten die onder mijn verantwoordelijkheid vallen. De tax afdeling is integraal onderdeel van de bedrijfsvoering en processen.’ 

Wij vragen van onze klanten fiscale transparantie. We noemen dat responsible tax

Onder het vergrootglas 

Maar Bol loopt ook aan tegen onderwerpen die niet strikt fiscaal zijn, want ook de FMO heeft te maken met ‘environmental, social en government’. ‘ESG-criteria worden bij ons elke dag ingeademd. Zaken als klimaat, energietransitie, beschikbaarheid van grondstoffen, gezondheid, veiligheid en goed ondernemingsbestuur worden meegewogen bij de selectie en het beheer van leningen en investeringen. Daarbij liggen wij onder het vergrootglas van externe partijen. Ngo’s zijn kritisch, we doen het in hun ogen niet snel goed. Dit betekent voor de FMO dat we beter moesten kunnen uitleggen dat onze financieringen niet bijdragen aan belastingontduiking wanneer er bijvoorbeeld een entiteit in een belastingvriendelijke jurisdictie in een organisatiestructuur aanwezig was. Sinds een aantal jaar wordt er vanuit DNB ook op toegezien dat banken good practices gebruiken met betrekking tot de klanten van de bank, ook in fiscale zin, en dat vastleggen. Overigens was dit al onderdeel van onze corporate governance, ook al vóórdat DNB hiermee kwam. Wij vragen van onze klanten fiscale transparantie. We noemen dat responsible tax, waarvoor we een heel raamwerk hebben ontwikkeld. Dat geldt zeker voor risicoklanten, die meer aan tax planning doen.’ 

Reputatie 

Het tax team van Bol is bij elke deal betrokken. ‘Zo kunnen we onze eigen tax positie identificeren. Maar we kunnen dan ook een analyse uitvoeren over het type klant en het type contract. We kunnen aangeven: deze klant is een groot risico, ook voor onze reputatie. Wij zijn natuurlijk niet verantwoordelijk voor de fiscaliteit van klanten, maar wij willen niet bijdragen aan belastingontduiking door een klant. Door contact te hebben met onze klanten over hun fiscale beleid (tax policy) kunnen we ook beter bepaalde keuzes begrijpen en bespreken. Zo leren we ook veel van de ‘kwaliteit’ van de belastingdiensten in de landen waar de FMO actief is.’ 

Kansen grijpen 

De overgang van het fiscale hand-on-werk naar betrokkenheid bij meer strategische bedrijfsvraagstukken was voor Bol een bewuste keuze. ‘Bij de FMO heb ik, wellicht omdat onze organisatie nog een stuk kleiner was, die kans gegrepen. Ik hou niet zo van controle achteraf, dus ik heb eraan gewerkt om fiscaliteit in de processen te stoppen, waarmee collega’s vanuit het proces bewust worden dat fiscale input relevant is en zo contact met je opnemen.’ 

Voor jonge bedrijfsfiscalisten die dezelfde route ambiëren, heeft Bol nog een tip: een proactieve houding richting de afdelingen die ‘acties’ doen die voor de fiscale positie van het bedrijf relevant zijn, laat je stem horen, want de afdelingen zijn zich daar niet altijd van bewust. ‘Dat vraagt wel energie, want je krijgt niet altijd alles wat je wilt, je moet goed uitleggen wat je voor ogen hebt. Zelf heb ik de neiging mijn neus in ieders zaken te steken, want aan elke zaak – elke factuur, elk event dat wordt georganiseerd – zit wel iets fiscaals. We stimuleren een stevige feedbackcultuur, daaruit is niet gebleken dat dit niet op prijs wordt gesteld.’ 

Comfortzone 

Wie als fiscalist wilt doorgroeien naar een managementfunctie moet, zo vermoedt Bol, over het ‘juiste’ DNA beschikken. ‘Het is belangrijk dat je het leuk vindt om uit je fiscale comfortzone te komen. De authentieke rol voor een fiscalist lijkt wel alsof hij zich alleen als specialist met de fiscaliteit bezighoudt. Ik ben begonnen bij een belastingadvieskantoor en wist na een aantal jaar dat ik een positie als bedrijfsfiscalist ambieerde, omdat ik het leuker vind een onderdeel van een geheel te zijn. Dan kun je veel beter proactief reageren op de bedrijfsactualiteit, daarover kun je adviseren, maar dat moet je dan ook zelf implementeren. Als je een slecht advies geeft, dan merk je het zelf wel: bij de implementatie krijg je er last van. Maar naast de bredere positionering in een bedrijf als bedrijfsfiscalist, kun je nog steeds met de inhoud bezig zijn.’ of zelfs sportbreed. Op dat punt werken, achter de schermen, grote clubs als Ajax, PSV en Feyenoord regelmatig met elkaar samen. Op het veld voeren we een sportieve strijd, maar we stellen we het Nederlandse voetbal voorop. Die samenwerking geldt ook op fiscaal gebied.’ 

Yvonne Bol 

• 1993 Master Tax Law, Universiteit Leiden 
• 1998-heden Manager Corporate Legal & Tax, FMO