Vijf vragen aan Wim Gohres ‘Let op de Wwft-meldplicht’

Verhoudingsgewijs melden belastingadviseurs bij de Financial Intelligence Unit-Nederland veel minder ‘ongebruikelijke transacties’ zoals gedefinieerd in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) dan accountants en notarissen. Wim Gohres (PwC), oud-voorzitter en nu gewoon lid van de Commissie Beroepszaken, pleit voor meer aandacht voor de Wwft-meldplicht. 

Belastingadviseurs hebben weinig ongebruikelijke transacties te melden?

‘De cijfers zeggen het. We hebben in Nederland naar schatting dertig- tot veertigduizend mensen die belastingadviseur zijn volgens de Wwft; die bleken in 2019 met elkaar goed voor minder dan driehonderd meldingen. Dat is natuurlijk erg weinig, zelfs als je in aanmerking neemt dat een belastingadviseur met name een adviesfunctie heeft en zich doorgaans baseert op de jaarstukken zoals opgesteld door de accountant. Belastingadviseurs duiken veel minder vaak zelf in de boeken van de cliënt en krijgen daardoor ook veel minder (details van) transacties te zien dan accountants. Dat verkleint de kans om ongebruikelijke transacties te ontdekken – en dus te moeten melden. Maar ook als we daarmee rekening houden is het aantal Wwft-meldingen van belastingadviseurs laag. Niemand weet hoeveel het er zouden moeten zijn, maar het vermoeden is dat het er meer moeten zijn.’

Voor de goede orde: wat houdt de meldplicht ook alweer precies in?

‘Centraal staat het begrip transactie. Dat is volgens de Wwft een handeling of samenstel van handelingen van of ten behoeve van een cliënt waarvan de instelling – in casu: de belastingadviseur dan wel het kantoor waaraan hij of zij verbonden is – bij haar dienstverlening aan die cliënt heeft kennisgenomen. Het gaat dus om informatie die de belastingadviseur als professional, bij het uitoefenen van zijn of haar werk, tot zich heeft genomen. De melddrempel is laag: alle feiten en omstandigheden die je ziet die kunnen wijzen op witwassen hebben een meldplicht tot gevolg. Witwassen is zeer kort gezegd het verplaatsen, verbergen of onder andere naam gebruiken van de opbrengst van een misdrijf, waar ook ter wereld gepleegd. Voor belastingadviseurs is belastingfraude – bijvoorbeeld het opzettelijk doen van een onjuiste aangifte – van belang, omdat dit volgens vaste jurisprudentie tevens op witwassen wijst en dus gemeld moet worden. Maar ook complexe internationale structuren worden gebruikt om bijvoorbeeld de opbrengst van corruptie te verplaatsen en legitiem te laten lijken. Verder is belangrijk dat je als melder de melding geheim moet houden: naar derden, maar in de eerste plaats ten opzichte van de cliënt zelf.’

Wie controleert of belastingadviseurs zich aan hun meldplicht houden? 

‘Dat doet het Bureau Financieel Toezicht. Het moet vijftigduizend instellingen controleren, maar daarvoor heeft het helemaal de capaciteit niet. Daarom werkt het met ketenpartners, met wie het een toezichtarrangement heeft afgesloten – op fiscaal gebied is dat gebeurd met de beroepsorganisaties RB en SRA. De NOB is geen partner, want ons beleid is dat we de eigen leden niet door inzage in dossiers willen toetsen. Wel doet de NOB veel aan voorlichting van de leden over de Wwft onder andere met de richtsnoeren en de
e-learning.’

Hoe gevaarlijk is niet-melden?

‘Van de vele meldingen die jaarlijks bij FIU-Nederland worden gedaan door alle instellingen- in 2019 waren dat er ruim 2 miljoen – komt het slechts in enkele tientallen gevallen tot een strafzaak. Maar let op: niet melden is bepaald niet zonder gevaar. Als op enig moment uitkomt dat je een transactie had moeten melden, maar je hebt het niet gedaan, dan heb je een groot probleem. Niet voldoen aan de meldplicht van de Wwft is een misdrijf. Daartegenover staat dat een redelijke melding een vrijwaring oplevert voor strafrechtelijke en civielrechtelijke aansprakelijkheden. Met andere woorden: de gevolgen van niet melden kunnen zeer nadelig zijn, de gevolgen van wel melden vrijwel niet.’

Wat raad je belastingadviseurs en belastingadvieskantoren aan te doen om geen problemen met de Wwft-meldplicht te krijgen? 

‘Er in elk geval niet luchthartig mee om te gaan. De risicogebieden zijn wel bekend, maar ik noem ze toch nog maar een keer: contante betalingen, ABC-transacties in de vastgoedsector, commissiebetalingen, steekpenningen, fraude en belastingfraude. Neem het zekere voor het onzekere: als iets ook maar lijkt op witwassen, overleg dan met de aangewezen Wwft-compliance verantwoordelijke of win advies in en controleer zorgvuldig of sprake is van een ongebruikelijke transactie. Meld een ongebruikelijke transactie direct bij FIU-Nederland en zeg daarover niets tegen de cliënt of anderen.’